Toen ik eenmaal was begonnen, liet het verhaal mij niet meer los.

missionaris heeroom Dirk Schut naar Oeganda
heeroom Dirk Schut

Zeventig jaar lang lag het dagboek van mijn heeroom Dirk Schut bij familie op zolder. Vier jaar geleden bladerde ik er voor het eerst wat aandachtiger doorheen en besloot het kriebelhandschrift over te tikken. Toen ik eenmaal was begonnen, liet het verhaal me niet meer los. Waar kwam het diepe geloof van deze man vandaan -en waar dat van mijn moeder, die zijn zus was? In de familie ging ik op zoek naar brieven en ansichtkaarten van en naar mijn oom en ik bezocht de archieven van de congregatie waarvoor hij in 1923 was uitgezonden naar Oeganda. Gaandeweg ontstond er zo een beeld van zijn leven, dat op 49-jarige leeftijd zo tragisch eindigde. Toen ik mijn bronnenonderzoek had afgerond, nam ik een ervaren tekstschrijver in de arm. Zij schreef het levensverhaal van mijn oom, op basis van het materiaal dat ik verzamelde. Op 19 juni 2019 hield ik het boek in mijn familiekring ten doop, in de kerk waar Dirk als jongetje zijn eerste dienst bijwoonde.

Het dagboek geeft een fascinerend tijdsbeeld van een rotsvast geloof, tekent het vaak zware leven in de missie en is toegankelijk en beeldend geschreven.

Martha Lambrechts-van der Loos

Passage uit Het offer

13 december 1923. Goed weer vandaag; de Middellandsche Zee is kalm, maar tamelijk winderig. Om een uur of 10 zien wij den z.o. punt van Sicilië. We passeeren ook Malta aan den noordkant, maar het is enkel zichtbaar met een verrekijker. Ik zag vanmorgen eenige bruinvisschen uit het water opduiken, ze waren maar een meter of wat van het schip af.

Passage uit Het offer

13 december 1923. Goed weer vandaag; de Middellandsche Zee is kalm, maar tamelijk winderig. Om een uur of 10 zien wij den z.o. punt van Sicilië. We passeeren ook Malta aan den noordkant, maar het is enkel zichtbaar met een verrekijker. Ik zag vanmorgen eenige bruinvisschen uit het water opduiken, ze waren maar een meter of wat van het schip af.

Herkent u de hand van de schilder die het portret van Dirk Schut heeft gemaakt?

Martha Lambrechts-van der LoosNa intensief speuren, o.a. op internet en bij familie, naar de identiteit van de maker van dit schilderij van Dirk Schut was ik op 20 september 2021 aanwezig bij de opnamedag van Tussen kunst en kitsch in museum Kranenburgh in Bergen om het voor te leggen aan hun experts. Met verrassend resultaat:

Dit is een zogenaamd fotoportret. Er werd ook een signalering ontdekt: ‘J. Druiven 1923’. Zo’n fotoportret is ontstaan eind 19e eeuw in de grensstreek Nederland-België. Na afloop van de eerste wereldoorlog hebben veel Belgische families een fotoportret laten maken van een gesneuveld familielid.

De expert vertelde hoe zo’n fotoportret gemaakt werd: Uit een bestaande foto werd het gezicht geknipt, super uitvergroot en in/op het schilderij geplakt en bijgewerkt. Dat zal in die tijd ook niet goedkoop zijn geweest lijkt me, maar waarschijnlijk sneller en goedkoper dan een geschilderd portret.

Nu is ook te begrijpen dat Dirk zo levensecht ‘geschilderd’ lijkt. Zus Leni herinnerde zich dat dit ‘schilderij’ in de gang van de boerderij in Castricum hing; zij was 8 jaar toen opa Frans Schut stierf in 1950. Daarna is het schilderij verhuisd naar het café annex feestzaal De Viersprong in Heerhugowaard ’t Kruis van Dirks broer Cor. Nu hangt het schilderij bij diens kleinzoon in Hoogwoud.

November 2021,

Nieuwe ontwikkelingen:

Antwoordmail oktober 2022 van spoorzoeker Peter Eyckerman, Stamboomonderzoek & Fotohistorisch onderzoek:

Uw portret is een geschilderde vorm van het crayonportret, beide zijn welbekend en beschreven in het “Handboek herkennen fotografische en fotomechanische procedés” van Jan van Dijk, op p.137-139.

Een crayonportret is een vergroting van een foto, die werd bijgewerkt met potlood en pastelkrijt, zodat ze op een tekening lijkt. Soms ook volledig geschilderd, zoals het uwe.
Ze konden van goede kwaliteit zijn of eerder amateuristisch, maar over het algemeen was het een goedkope manier om een mooi groot portret aan de muur te kunnen hangen, een huwelijk of een jubileum was een typische gelegenheid waarvoor ze gemaakt werden voor een koppel. Het was vooral populair tussen 1890 en 1930, maar ze werden al sinds ca. 1880 gemaakt.

Mijn zoektocht naar de oorsprong van het portret van Dirk Schut is hierbij afgesloten.

November 22,

Martha Lambrechts-van der Loos

Martha Lambrechts-van der LoosNa intensief speuren, o.a. op internet en bij familie, naar de identiteit van de maker van dit schilderij van Dirk Schut was ik op 20 september 2021 aanwezig bij de opnamedag van Tussen kunst en kitsch in museum Kranenburgh in Bergen om het voor te leggen aan hun experts. Met verrassend resultaat:

Dit is een zogenaamd fotoportret. Er werd ook een signalering ontdekt: ‘J. Druiven 1923’. Zo’n fotoportret is ontstaan eind 19e eeuw in de grensstreek Nederland-België. Na afloop van de eerste wereldoorlog hebben veel Belgische families een fotoportret laten maken van een gesneuveld familielid.

De expert vertelde hoe zo’n fotoportret gemaakt werd: Uit een bestaande foto werd het gezicht geknipt, super uitvergroot en in/op het schilderij geplakt en bijgewerkt. Dat zal in die tijd ook niet goedkoop zijn geweest lijkt me, maar waarschijnlijk sneller en goedkoper dan een geschilderd portret.

Nu is ook te begrijpen dat Dirk zo levensecht ‘geschilderd’ lijkt. Zus Leni herinnerde zich dat dit ‘schilderij’ in de gang van de boerderij in Castricum hing; zij was 8 jaar toen opa Frans Schut stierf in 1950. Daarna is het schilderij verhuisd naar het café annex feestzaal De Viersprong in Heerhugowaard ’t Kruis van Dirks broer Cor. Nu hangt het schilderij bij diens kleinzoon in Hoogwoud.

November 2021,

Nieuwe ontwikkelingen:

Antwoordmail oktober 2022 van spoorzoeker Peter Eyckerman, Stamboomonderzoek & Fotohistorisch onderzoek:

Uw portret is een geschilderde vorm van het crayonportret, beide zijn welbekend en beschreven in het “Handboek herkennen fotografische en fotomechanische procedés” van Jan van Dijk, op p.137-139.

Een crayonportret is een vergroting van een foto, die werd bijgewerkt met potlood en pastelkrijt, zodat ze op een tekening lijkt. Soms ook volledig geschilderd, zoals het uwe.
Ze konden van goede kwaliteit zijn of eerder amateuristisch, maar over het algemeen was het een goedkope manier om een mooi groot portret aan de muur te kunnen hangen, een huwelijk of een jubileum was een typische gelegenheid waarvoor ze gemaakt werden voor een koppel. Het was vooral populair tussen 1890 en 1930, maar ze werden al sinds ca. 1880 gemaakt.

Mijn zoektocht naar de oorsprong van het portret van Dirk Schut is hierbij afgesloten.

November 22,

Martha Lambrechts-van der Loos

Schilderij missionaris Dirk Schut